تحریریه خلخالیم /  بودجه کل کشور، برنامه مالی دولت است که برای یک سال مالی تهیه و حاوی پیش‌بینی درآمدها و برآورد هزینه‌ها برای اداره امور کشور است.

لایحه بودجه کل کشور سالیانه در موعد خاصی (آذرماه) جهت بررسی و تصویب از سوی دولت به مجلس شورای اسلامی ارائه می‌گردد و پس از تصویب آن در مجلس و تایید توسط شورای نگهبان به قانون تبدیل می‌شود.

در این نوشتار تلاش می‌کنیم به طور اختصاصی به ردیف‎های بودجه کل کشور و سهم منطقه خلخال ازین ردیف‌ها بپردازیم:

مقدمه ای بر تعاریف و نحوه تقسیم بندی ردیف‌های بودجه

از منظر مالی دو نوع ردیف بودجه وجود دارد: ردیف‌های درآمدی که شامل جزئیات درآمدهای دولت هستند و ردیف‌های هزینه‌ای شامل جزئیات هزینه‌های دولت.

- ردیف‌های هزینه‌ای بودجه در سه دسته ردیف‌های ملی، ملی-استانی و استانی تقسیم‌بندی می‌شوند.

در ردیف‌های ملی تصمیم‌گیری و نحوه تامین اعتبار، به طور مستقیم زیر نظر سازمان برنامه و بودجه و وزارتخانه مربوطه می‌باشد.

ردیف‌های ملی-استانی طرح‌های ملی هستند که مصارف استانی دارند، در این نوع ردیف‌ها نیز تصمیم‌گیری و نحوه تامین اعتبار، به طور مستقیم زیر نظر سازمان برنامه و بودجه و وزارتخانه مربوطه می‌باشد، اما در شرایط بخصوص به استان مجوز داده می‌شود به صورت جزئی بخشی از اعتبارات را به صلاحدید خود در موارد دیگر هزینه نماید.

ردیف‌های استانی نیز در اختیار استان قرار می‌گیرد و استان بر حسب نیاز خود می‌تواند آن را در مواردی که تشخیص ‌می‌هد هزینه نماید که البته این در مقایسه با ردیف‌های ملی بسیار ناچیز می‌باشد.

بخشی از ردیف‌های هزینه‌ای جهت موارد مطالعاتی اختصاص داده می‌شود که عبارت است از تخصیص بودجه جهت مطالعه پروژه‌هایی که دستگاه اجرایی مربوطه درخواست می‌نمایند، مثل درخواست مطالعه سد در یک منطقه بخصوص جهت یافتن پاسخ این سئوال که آیا اجرای این سد بخصوص از نظر علمی و عملی امکان‌پذیر هست یا نه و ذکر مزیت‌های آن.

روند تصویب ردیف‎‎‎‎‎‎های اعتباری

روند تصویب ردیف‌های اعتباری به این صورت است که ابتدا دستگاه اجرایی منطقه، پیشنهاد پروژه را می‌دهد سپس در کمیته برنامه‌ریزی شهرستان مربوطه تصویب شده و جهت اخذ ردیف مطالعاتی به سازمان‌های مربوطه بالادستی معرفی می‌گردد. پس از انجام مطالعات و تایید آن، دستگاه اجرایی استان، مدارک آن را به وزارتخانه مربوط ارسال می‌کند و پس از بررسی کارشناسان مربوطه توسط وزیر تایید شده و به کمیسیون ماده ۲۳ متشکل از معاون برنامه‌ریزی سازمان برنامه و بودجه، معاون برنامه‌ریزی وزیر مربوط و سایر کارشناسان ارجاع می‌گردد و پس از تایید در جدول شماره ۱۹ و ۲۰ قانون بودجه قرار می‌گیرد.

اما در نهایت نمایندگان مجلس هستند که می‌بایستی به لایحه بودجه رای دهند تا تبدیل به قانون شود. در زمان رای‌گیری، نقش نماینده مجلس بسیار مهم است و نماینده می‌بایستی با تعامل با سایر نمایندگان در جهت تصویب آن تلاش کند.

علاوه بر دستگاه اجرایی، نمایندگان مجلس نیز می‌توانند پروژه‌هایی را به دستگاه اجرایی پیشنهاد داده و در مراحل مختلف مطالعه و تصویب، پیگیری و نظارت کنند.

ردیف ملی در واقع «قانون» محسوب می‌شود و نظارت بر افزایش یا کاهش بودجه یک ردیف ملی، به طور مستقیم به میزان تلاش‌ها و پیگیری‌های نماینده بستگی دارد.

سهم خلخال و کوثر از ردیف های ملی

در تاریخ منطقه خلخال ۱۳ ردیف ملی برای منطقه خلخال در قانون بودجه قرار گرفته است که عبارتند از:

۱- فاضلاب شهر خلخال که در زمان نمایندگی مرحوم سید مطهر کاظمی در سال ۶۵ تصویب شد (این ردیف متاسفانه در سال ۹۳ بنا به گزارش مسئولان وقت، حذف شد؛ در حالیکه بیش از ۲۰ کیلومتر از سطح شهر بدون فاضلاب باقی مانده و مسئولان فعلی برای اجرای آن، در به در دنبال بودجه بودند که امسال با تلاش‌های سید غنی نظری بودجه‌ای برای اجرای ادامه فاضلاب خلخال اختصاص یافت).

2- سد کیوی در سال ۸۰ در دوره مهرانگیز مروتی نماینده دوره ششم مجلس تصویب شد.

3- پایاب سد کیوی در سال ۸۵ در دوره مهرانگیز مروتی نماینده دوره هفتم مجلس تصویب شد.

4- سد بفراجرد در سال ۸۶ در دوره مهرانگیز مروتی نماینده دوره هفتم مجلس تصویب شد.

5- جاده کیوی-پیریک در سال ۸۶ در دوره مهرانگیز مروتی نماینده دوره هفتم مجلس تصویب شد.

6- الحاق جاده پونل به ردیف ملی جاده رضوانشهر-خلخال-میانه-میاندوآب در سال ۸۶ در دوره مهرانگیز مروتی نماینده دوره هفتم تصویب شد.

7- الحاق جاده خلخال-فیروز به ردیف ملی جاده رضوانشهر - خلخال- میانه - میاندوآب در سال ۸۹ در دوره دکتر خالقی نماینده دوره هشتم تصویب شد.

8- بیمارستان شهر کیوی در سال ۸۹ در دوره دکتر خالقی نماینده دوره هشتم تصویب شد.

9- فاضلاب شهر کیوی در سال ۸۷ در دوره دکتر خالقی نماینده دور هشتم تصویب شده است.

10- جاده کلور-درام در سال ۸۹ در دوره دکتر خالقی نماینده دوره هشتم تصویب شد که مطالعات آن در دوره نمایندگی مهر انگیر مروتی به تصویب رسیده بود.

11- پایاب سد بفراجرد در سال ۸۹ در دوره دکتر خالقی نماینده دوره هشتم تصویب شد.

12- الحاق تونل الماس به ردیف ملی جاده رضوانشهر-خلخال-میانه-میاندوآب در سال ۹۸ در دوره دکتر خالقی نماینده دور دهم تصویب شد.

13- احداث سد هشجین و شبکه آبرسانی در سال ۱۴۰۰ در دوره سید غنی نظری نماینده دور یازدهم تصویب شد.

شایان ذکر است که تا سال ۹۹ دو پروژه هشجین‌-درام و سد هشجین در جدول بیست بودجه قرار گرفته بودند که پس از چند سال‌ سد هشجین در سال ۱۴۰۰ بالاخره وارد جدول پیوست ۱ قانون بودجه شد اما متاسفانه جاده هشجین-درام بعد از حدود ۱۲ سال که از تکمیل مطالعات آن می‌گذرد هنوز وارد پیوست ۱ نشده و در واقع ردیف‌دار نشده است.

اتفاق عجیب در مورد دو ردیف اعتباری مهم منطقه خلخال و نگرانی‌ها، بیم‌ها و امیدها!

امسال در مورد دو تا از ردیف‌های مهم منطقه خلخال اتفاق عجیبی افتاد که موجب نگرانی‌هایی شده است. ردیف هایی که گویا برای آنها نان خور اضافه پیدا شده است! و به همان نسبت و به صورت مستقیم موجب کاهش سهم خلخال از مبالغ اختصاصی به این ردیف‌ها خواهد شد!

در مورد ردیف بسیار قدیمی رضوانشهر-خلخال-میانه-میاندوآب همزمان با درج تونل خلخال-اسالم (الماس) در تیتر ردیف، جاده جدیدی تحت عنوان نیر-میانه نیز به این ردیف ملحق شد که به هیچ وجه در مسیر رضوانشهر تا میاندوآب قرار ندارد، برخی فعالان مجازی معتقدند الحاق نیر-میانه به این ردیف که تا حد زیادی نیز بی‌ربط است نوعی دور زدن قانون است و پس از آنکه نمایندگان اردبیل و بخصوص علی نیکزاد نتوانسته‌اند ردیف مستقلی برای جاده مذکور تصویب کنند تصمیم به الحاق آن به یک ردیف دیگر گرفته‌اند.

به هر حال این تصمیم باعث می‌شود که بخشی از بودجه ردیف رضوانشهر-میاندوآب به مسیر جدید نیر-میانه تخصیص پیدا کند و در واقع سهم قطعات مختلف منطقه خلخال شامل خلخال-پونل، تونل الماس، قطعات ۴گانه خلخال-فیروز که کمربندی جنوبی شهر خلخال نیز شامل آن است، از کل بودجه کاهش یابد و با توجه به اعمال نفوذ نمایندگان مرکز استان، بیم آن می‌رود کل بودجه به سمت پروژه جدید سوق پیدا کند پروژه‌های خلخال همچنان خاک بخورند؛ و دلیل اصلی نگرانی بسیاری از همشهریان نیز همین نکته است.

علاوه بر این سئوالی که پیش می‌آید چرا جاده نیر-میانه به ردیف مثلا اردبیل-سراب و یا ردیف میانه-سرچم ملحق نشده است؟ که اتفاقاً هر دو دارای ردیف اعتباری مستقلی هستند و باید مسیر جدید باز هم بخشی از اعتبارات خلخال را صرف کند؟

با توجه به شناور بودن بودجه داخل هر ردیف اعتباری، هر اندازه که به یک قطعه تعلق گیرد به همان اندازه از قطعات دیگر کم می‌شود، این دقیقا مشکلی است که ما در پروژه‌های منطقه خلخال با آن مواجه هستیم. در دو سه سال گذشته پیمانکاران کمربندی جنوبی خلخال و تقاطع‌های غیرهمسطح جاده خلخال-فیروز تقریبا هیچ دریافتی نداشته‌اند که منجر به تعطیلی آنها شده است در حالی که در همین مدت شاهد ۴ بانده شدن جاده اردبیل-سرچم در سمت سرچم هستیم که از ردیف رضوانشهر-میاندوآب شارژ مالی می‌شود.

از سمت اردبیل نیز شاهد ۴بانده شدن جاده هستیم که البته این بخش از ردیفی تحت عنوان (نمین-آستارا ... اردبیل-سرچم) شارژ مالی می‌شود.

در مورد ردیف کلور-درام نیز جاده جدیدی موسوم به آببر-گیلوان به آن افزوده شده است و طبیعتا سهم کلور-درام از کل بودجه کاهش خواهد یافت. در این مورد هم سئوالی که پیش می‌آید، با توجه به اینکه در قانون بودجه ردیفی موسوم به بهسازی جاده منجیل به طارم وجود دارد چرا آببر-گیلوان به آن ملحق نشده است؟

مطالعه قوانین بودجه سال‌های گذشته و امسال نشان می‌دهد که حال که دولت در ایجاد ردیف‌های بودجه مقاومت شدیدی نشان می‌دهد اما نمایندگان مجلس در حال دور زدن قانون هستند و پروژه‌های جدید را به ردیف‌‌های جاری موجود ملحق می‌کنند که در این مورد خاص به ضرر پروژه‌های خلخال بوده است.

اگر نمایندگان سایر شهرها این کارها را می کنند چرا ما نکنیم؟ موضوعی که باید توجه کنیم این است که تلاش کنیم ضمن حفظ ردیف‌های موجود، پروژه‌هایی که احساس می‌شود می‌بایستی ارتقا پیدا کنند را به ردیف‌های موجود ملحق کنیم.

یک نمونه پروژه جاده پیریک به گزاز می‌باشد که با توجه به جانمایی شهرک صنعتی گزاز در منطقه، نیاز به انجام مطالعات و ارتقای آن از جاده روستایی به جاده اصلی دارد، در این مورد می‌توان این جاده را به ردیف ملی کیوی-پیریک ملحق کرد تا شهرک صنعتی گزاز دسترسی خوبی به یک جاده مناسب داشته باشد.

حتی می‌توان جاده خلخال-هشجین را به آن ملحق کرد تا بتوان توسط آن مشخصات جاده را از روستایی به اصلی ارتقا داد.

در مورد تونل الماس نیز باید گفت، با اینکه ۲ سال از زمان ردیف‌دار شدن آن می‌گذرد و با وجود اینکه تلاش‌های بسیار زیادی توسط دکتر خالقی و سید غنی نظری انجام شده است ولی تاکنون بنا به دلایل نامعلوم هنوز پیمانکار آن مشخص نگردیده است.

تونل الماس در سال ۹۸ همزمان با تونل دوم حیران ردیف‌دار شده است و به ردیف‌های موجود جداول پیوست ۱ قانون بودجه ملحق شده است و در حالی که تونل دوم حیران در شرف افتتاح می‌باشد اما وضعیت تونل الماس مبهم است و اخبار متناقضی در مورد آن منتشر می‌شود مبنی بر اینکه مطالعه نشده است! این در حالی‌ است که مطالعه تونل مذکور توسط شرکت پاسیلو انجام شده است و اصولاً تا یک پروژه مطالعه نشود وارد ردیف‌های اعتباری نمی‌شود و به نظر می‌رسد مسئولین شهرستان خلخال اعم از نماینده و فرماندار و امام جمعه و آحاد مردم خلخال همصدا و با تمام توان پیگیر این پروژه حیاتی خلخال شوند و اجازه ندهند حق و حقوق اهالی شریف خلخال پایمال شود.

تحریریه خلخالیم

لینک کوتاه: khalkhalim.com/a08c5